کسب درآمد از غم مردم / گریه کن های حرفه ای چقدر درآمد دارند؟

پدیده فرار نیروی کار از فعالیت در بخش تولیدی کشور، در سال‌های اخیر شدت و حدت بیشتری گرفته است به‌گونه‌ای که در ماه‌های اخیر، فعالان کارگری و کارفرمایی به کرات از خالی بودن ظرفیت تولیدی بنگاه‌های اقتصادی ناشی از نبود نیروی کار سخن گفته و نسبت به این پدیده هشدار داده‌اند.

افزایش شدید هزینه‌های زندگی ناشی از تورم بالای ۴۰درصدی در سال‌های گذشته و در مقابل، اصرار دولت بر ادامه سیاست سرکوب مزدی باعث شده که بسیاری از جویندگان کار، قید حضور در بازار رسمی کار را بزنند و به مشاغل کاذب متوسل شوند، مشاغلی که هر چند از حمایت‌های بیمه‌ای و اجتماعی محروم هستند اما برخلاف مشاغل رسمی که حقوق آنها قادر به رفع نیازهای زندگی نیستند، توازنی حداقلی میان درآمدها و هزینه‌ها ایجاد می‌کنند.

پیش از این وقتی صحبت از بهشت‌زهرا و مشاغل در آن مکان می‌آمد، ذهن همه به سمت غسال و راننده آمبولانس، گورکن و در نهایت فروش تاج گل می‌رفت در حالی‌که اگر سری به بهشت‌زهرا بزنیم با شغل‌های پنهان در بزرگترین قبرستان کشور مواجه می‌شویم.

بزرگترین قبرستان کشور هر پنجشنبه و جمعه، میزبان تعداد زیادی از مردم است که البته بخشی از آنها برای خواندن فاتحه و نذورات متوفی خود راهی بهشت زهرا نشده‌اند. برخی از این افراد، برای به‌دست آوردن هزینه‌های معیشت‌شان راهی این محیط می‌شوند و از کنار قبرها امرار معاش می‌کنند، افرادی که به هزار امید خودشان را به این مکان می‌رسانند و لابه‌لای قبرها قدم می‌زنند تا کسب درآمدی داشته باشند. توزیع نذورات در روزهای آخر هفته بیشتر صورت می‌گیرد، از همین رو برخی افراد که با مشکلات معیشتی روبه‌رو هستند، آخر هفته‌ها، بهشت زهرا پاتوقشان است تا سهمی از این نذورات را برای خود و خانواده‌هایشان به‌دست آورند.

اتراق در بهشت ‌زهرا به امید یک وعده غذای گرم

خانمی که حاضر به معرفی خود نمی‌شود، می‌گوید: دو فرزند دارم اما شوهرم کارگر است و از پس هزینه‌های زندگی برنمی‌آید. توان خرید مرغ و گوشت را ندارم. هر هفته یک صندلی کوچک با خود می‌آورم و در محوطه بهشت‌زهرا می‌نشینم به امید آنکه غذای گرمی را با خود به خانه ببرم.

وی ادامه می‌دهد: بیشتر نذورات در قطعات جدید بهشت‌زهرا پخش می‌شود، چرا که افرادی که به تازگی عزیزانشان را از دست داده‌اند مدام به مزارشان می‌آیند و اقدام به پخش نذورات می‌کنند اما قطعات قدیمی چون چندین سال از فوتشان گذشته بازماندگان کمتری به این مکان مراجعه می‌کنند. در ایام تابستان بیشتر میوه و در فصل زمستان غذاهای گرم مانند آش، سوپ، عدسی، خوراک لوبیا و.... توزیع می‌شود. البته برخی مواد غذایی مانند کیک یزدی، حلوا و خرما در همه ایام سال توزیع می‌شود.

دو فرزند دارم اما شوهرم کارگر است و از پس هزینه‌های زندگی برنمی‌آید. توان خرید مرغ و گوشت را ندارم. هر هفته یک صندلی کوچک با خود می‌آورم و در محوطه بهشت‌زهرا می‌نشینم به امید آنکه غذای گرمی را با خود به خانه ببرم

شغلی به نام قرآن و نمازخوانی

یکی از مشاغلی که در قطعه‌های جدید بهشت‌زهرا به چشم می‌خورد، قرآن و نمازخوانی پولی است. قرآن و نمازخوانان پولی ازجمله افرادی هستند که اقدام به اشتغالزایی کرده‌اند و در این میان افراد میانسال بیشتر به چشم می‌خورند. این افراد به محض اینکه مشاهده کنند که فردی در کنار قبر نشسته و در حال خواندن فاتحه است به سراغ او می‌روند و با پیشنهاد خواندن جزیی از قرآن و نمازهای قضا در قبال مبلغی از بازماندگان آن مرحوم، برای خود درآمدزایی می‌کنند.

پیرمردی میانسال درباره شغل خود می‌گوید: چه کاری بهتر از این برای فردی با سن و سال من که هیچ هنر و سرمایه‌ای ندارم و تنها به واسطه قرآن‌خوانی که از نوجوانی از خانواده‌ام به یاد برده‌ام، می‌توانم درآمدزایی کنم و هم ثوابی ببرم.

بهشت‌زهرا مرکز رشد بسیاری از مشاغل کاذبی شده است که هر روز هم رو به رشد است. یکی از دلایل اصلی در این بخش هم به افزایش هزینه‌های زندگی و مشکلات اقتصادی بازمی‌گردد

رنگ‌زنی قبر برای کسب درآمد

یکی دیگر از مشاغلی که در بهشت‌زهرا به چشم می‌خورد، رنگ‌زنی قبر است. رنگ‌زن‌ها این بار برعکس دیگر افراد شاغل در بهشت‌زهرا به قطعات قدیمی‌تر مراجعه می‌کنند تا قبرهایی که به مرور زمان مشخصاتشان پاک شده را بازنویسی کنند. یکی از افرادی که مشغول این کار بود، می‌گوید: بستگی به قبرها دارد. اگر قبر کوچک باشد که از نوشته‌های کمتر استفاده شده باشد ۲۰۰هزار تومان دریافت می‌کنیم اما اگر قبر، بزرگ و از نوشته‌های زیاد برخوردار بود آن وقت مبلغ بیشتری را دریافت می‌کنیم. در گذشته که هزینه‌های زندگی کمتر بود، مردم هزینه بیشتری می‌کردند اما درحال‌حاضر مردم با یک قلم و کمی رنگ اقدام به پررنگ کردن نوشته‌های سنگ‌قبرها می‌کنند اما با این وجود هستند افرادی که این کار را به ما رنگ‌زن‌های سنگ‌قبرها می‌سپارند.

بساط گل‌فروشی در جای جای بهشت‌زهرا

چند کیلومتری مانده به بهشت‌زهرا، گل‌فروشان به چشم می‌خورند که در گوشه‌ای از بزرگراه‌های اطراف، بساط گل‌شان را به نمایش خودروهای عبوری گذاشته‌اند؛ گل‌فروشانی که با سن و سال متفاوت در پایان هفته به دنبال منبع درآمد از فروش گل‌هایشان هستند. برخی هم معتقدند که این افراد گل‌ها را از روی قبرها به سرقت می‌برند و دوباره به افراد دیگر با قیمت پایین‌تر می‌فروشند یا به جای گل‌های پر پر شده به مشتریانشان می‌فروشند. محمد که جوانی ۱۷ساله است در این میان می‌گوید کمتر پیش می‌آید همکارانم دست به سرقت گل‌ها در بهشت زهرا بزنند و آنها را دوباره به فروش برسانند.

وی برای اثبات حرفش می‌گوید: دلیل نخست اینکه از زمانی که مشتری گل را می‌خرد و روی قبر می‌گذارد تا آن فرد متخلف آن را پیدا کند و دوباره به فروش برساند، گل سرقتی از بین خواهد رفت. دلیل دوم برمی‌گردد به حضور نیروهای امنیتی که در مجموعه بهشت‌زهرا مستقر هستند و مدام در حال گشت‌زنی هستند و با به سرقت رفتن گل و دیگر اشیا مقابله می‌کنند. دلیل سوم برمی‌گردد به اینکه گل ارزش مالی زیادی ندارد که فروشنده بخواهد در آن حیله‌گری کند و تنها علت ارزان‌فروشی آن این است که افرادی که در کنار جاده گل می‌فروشند، اجاره مغازه نمی‌دهند و اینکه حجم فروششان بالاست و سود کمتری دریافت می‌کنند.

ریختن گلاب بر سنگ مزار

از دیگر مشاغل مرسوم در بهشت‌زهرا، ریختن گلاب بر سنگ مزار است که به ازای آن از خانواده مرحوم پولی دریافت می‌کنند. گلاب‌ریزان افرادی هستند که شیشه‌هایی در دست دارند که محتوای گلاب آن را به رهگذران می‌فروشند. از سوی دیگر هستند افرادی که در بین قطعات رفت و آمد می‌کنند و اگر جمعیتی را دور یک سنگ قبر ببیند اقدام به گلاب‌پاشی به روی قبر می‌کنند تا از بازماندگان پولی طلب کنند.

یکی از این گلاب‌ریزان که نمی‌خواهد نامش را بگوید، بیان می‌کند: کار گلاب‌ریزی روی سنگ قبرها کاملا تخصصی است، چرا که باید بدانید چه زمانی و برای چه کسانی اقدام به گلاب‌ریزی به روی قبر امواتشان کنید. برای نمونه اگر اطراف قبر خانم‌ها باشند آن وقت فرصت مناسبی است و در مرحله بعد باید سن فوت شده را از روی قبر خواند. اگر فوت شده جوان باشد آن وقت باید دست به کار شده و سنگ تمام گذاشت. این کار باعث می‌شود تا احساسات بازماندگان را جریحه‌دار کرد و آن وقت دست به جیب شوند و پول خوبی برایمان در نظر بگیرند.

از دیگر مشاغل کاذب هم پاشیدن گندم روی سنگ قبر است که به نیت خیرات برای اموات به عنوان غذای پرندگان پاشیده می‌شود و در ازای آن از بازماندگان پولی طلب می‌شود. همچنین روشن کردن شمع و قبرشویی مشاغلی است که این روزها برخی به بهانه مشغله زیاد و اندوه غم از دست دادن عزیزشان به دیگران می‌سپارند و به ازای آن پولی پرداخت می‌کنند.

حضور گریه‌کن‌های حرفه‌ای بالای مزار متوفیان

یکی دیگر از مشاغل جالب و شاید عجیب در میان مشاغل کاذب بهشت‌زهرا، افرادی هستند که گریه‌کن حرفه‌ای هستند. مدیر یکی از شرکت‌هایی که مجالس عزارداری برگزار می‌کند، می‌گوید: تیم گریه‌کن حرفه‌ای داریم؛ از گریه و زاری ساده گرفته تا گریه همراه با شیون، غش و خودزنی. می‌گوید اعضای تیم‌های گریه‌کن را بیشتر زنان تشکیل می‌دهند. قبلاً بیشتر زنان میانسال طرفدار این کسب‌وکار بودند اما حالا جوان‌ترها بازار کار را از میانسالان ربوده‌اند.

آنچه مشخص است رواج مشاغل کاذب و روی آوردن جوان‌ها به این مشاغل، این روزها به‌عنوان یکی از دغدغه‌های کارشناسان اقتصادی و اجتماعی جامعه مطرح است. این عده معتقدند در صورتی‌که این روند در جامعه تداوم یابد، چالش‌های اساسی اقتصادی و اجتماعی در انتظارمان خواهد بود. متأسفانه بهشت‌زهرا مرکز رشد بسیاری از مشاغل کاذبی است که هر روز رو به رشد است و یکی از دلایل اصلی در این بخش افزایش هزینه‌های زندگی و مشکلات اقتصادی است.