وضعیت ناجور ایران در برندینگ جهانی

کشورها تلاش می‌کنند تصویر بیرونی یا برند خود را ارتقا بدهند و از این طریق تجارت و گردشگری و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را افزایش دهند و حتی نیروی انسانی ماهر جذب کنند.

سالنامه مهاجرت ایران ۱۴۰۱ با بررسی جایگاه کشور در بعضی از شاخص‌های جهانی قدرت نرم، تصویری از وضعیت برند کشوری ترسیم می‌کند؛ وضعیتی که نشان‌دهنده میزان جاذب یا دافع بودن یک کشور است. مؤلفه‌هایی مانند صلح، شادی، کیفیت هوا، سیستم بهداشت، نوآوری، قدرت گذرنامه، سرعت اینترنت با برند کشوری مرتبط هستند.

ایران در صلح جهانی رتبه ۱۴۱ از ۱۴۶ کشور را دارد. در همین شاخص رتبه اول از‌آنِ ایسلند است و در همسایگی ایران، جایگاه ارمنستان ۸۳ است. رتبه ایران در شاخص شادی هم تعریفی ندارد و از بین ۱۴۶ کشور در جایگاه ۱۱۰ قرار دارد. شادترین کشور فنلاند است و از کشورهای نزدیک، کویت با رتبه ۵۰ با فاصله از ایران شادتر است.

سیستم بهداشتی ایران هم در جایگاه‌های آخر قرار دارد و از بین ۹۶ کشور در پله‌ی ۸۴ ایستاده است. گفتنی است سیستم بهداشتی لبنان با رتبه‌ی ۵۳ از ایران بهتر است.

ارزیابی وضعیت اینترنت در کشور به بررسی رتبه‌های بین‌المللی نیازی ندارد و کاربران ماه‌هاست که به‌طور روزمره با مشکلات زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. حتی پیش از محدودیت‌های جدید اینترنت هم، ایران از‌نظر سرعت اینترنت در جایگاه ۱۴۶ از بین ۱۸۲ کشور جهان قرار داشت.

ایران در نفوذ گذرنامه و آلودگی هوا و ادراک جهانی هم جایگاه چشمگیری ندارد. نفوذ گذرنامه ایران رتبه ۱۰۲ از ۱۱۶ کشور و رتبه ادراک فساد ۱۵۰ از ۱۸۰ کشور است. در رتبه‌بندی آلوده‌ترین کشورها نیز از بین ۱۱۷ کشور، ایران در جایگاه ۲۴ ایستاده است.

نوآوری تنها شاخصی است که رتبه ایران در آن جای امیدواری دارد و از میان ۱۳۲ کشور جهان ازنظر نوآوری، جایگاه ۵۳ از آن ایران است. این رتبه از نگاه سالنامه مهاجرت درنتیجه‌ی تلاش‌هایی به‌دست آمده است که در دهه گذشته برای ایجاد و توسعه زیست‌بوم فناوری و نوآوری صورت گرفته است.

جایگاه کشورها در شاخص‌های جهانی نشان‌دهنده قدرت و ضعف برند کشورهاست؛ عواملی که یک کشور را برای ماندن یا مهاجرت‌کردن به آن جذاب یا آن را تبدیل به مکانی می‌کند که می‌شود به‌راحتی از آن کوچ کرد. جذب و نگه‌داشت نیروی انسانی ماهر هم یکی از اهدافی است که کشورهای پیشرو درزمینه سیاست مهاجرتی آن را دنبال می‌کنند.

از‌آن‌جا‌که این شاخص‌ها نقش مهمی در موفقیت یا شکست سیاست‌های مهاجرتی دارند، در جدیدترین سالنامه مهاجرتی ایران آمده است: «بدون ایجاد بهبود اساسی در این شاخص‌ها که ابعاد اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی توسعه را پوشش می‌دهند، نمی‌توان امید چندانی به موفقیت‌آمیزبودن سیاست‌های مهاجرتی و ایجاد تعادل در هر دو جریان ورودی و خروجی مهاجرت در کشور داشت.»

این سالنامه تأکید می‌کند کشورها با ایجاد تصویر و چشم‌انداز روشن از آینده ازطریق برنامه‌های کلان توسعه‌ای، به قطب‌های اقتصادی و نوآوری تبدیل می‌شوند؛ اما کشورهای منفعل با غفلت از ایجاد برنامه‌های چشم‌اندازساز و زیرساخت‌های جذاب، نه‌تنها فرصتی برای جذب استعدادهای جهانی ندارند؛ بلکه نیروی انسانی خود را هم از دست می‌دهند.