مهاجرت و تاثیرات آن بر توسعه اجتماعی و اقتصادی

دلیل مهاجرت برای هر فردی متفاوت است. افزایش بی‌رویه مهاجرت عواقب ناخوشایندی از جمله: افزایش فشار بر زیرساخت‌های عمومی مانند خدمات بهداشتی، آموزشی و حمل و نقل، تغییرات در ترکیب جمعیت کشور، افزایش هزینه‌های دولت به ازای خروج هر نیروی انسانی را دارد.

سعید معیدفرد، جامعه شناس اظهار کرد: «در حال حاضر، مهاجرت‌ها بر اساس برآورد‌های مبداء و مقصد انجام نمی‌شود، بلکه بیشتر بر مبنای دافعه‌های مبداء رخ می‌دهد. افراد ساکن در کشوری که متاسفانه در زمینه‌های مختلف دچار مشکالات جدی شده و به لحاظ اقتصادی وضعیت بحرانی پیدا کرده و از نظر ناامنی و سلیقه زندگی نیز در شرایط خوبی قرار ندارد، برای تطبیق با فرهنگ، ارزش‌ها و شرایط زیستی نیز مشکلاتی جدی دارد؛ تمامی تعلقات پیشین خود را از دست می‌دهند و حاضرند به هر طریق ممکن فضای ناراحت کننده موجود را ترک کنند. وقتی چنین شرایطی را در جامعه می‌بینیم، متوجه یک شرایط اقتصادی، اجتماعی، بسیار ناگوار در کشور می‌شویم. هنگامی که فرد نسبت به وضعیت کشور خود، کاملا احساس ناامیدی می‌کند و مکانی را که در آن به دنیا آمده و رشد کرده و بسیاری از خاطرات جمعی و تعلقاتش در این فضا شکل گرفته، را به ناچار ترک می‌کند، طبیعیست که بخش‌هایی از معنای هویت خود را از دست می‌دهد.»

وی افزود: «اگر پدیده مهاجرت توسط تعداد اندکی از افراد انجام شود، به عنوان یک امر فردی شناخته می‌شود. ولی وقتی تعداد بسیار زیادی از افراد جامعه و کشور چنین حسی را نسبت به مکانی دارند که باید بیشترین تعلق را نسبت به آن داشته باشند، نشان دهنده یک مسئله اجتماعی بسایر غامض و یک بحران پیشرونده است و تا زمانی که چنین وضعیتی وجود دارد، جامعه، بسیاری از نیرو‌های خود را از دست می‌دهد. در نهایت بسیاری از افراد برای رفتن انگیزه دارند، اما همه آنان نمی‌توانند مهاجرت کنند. معمولا افرادی مهاجرت می‌کنند که هم قدرت ریسک بالایی داشته باشند و هم حداقل پتانسل‌ها را؛ قطعا این افراد می‌توانند برای جامعه خود مفید باشند. گاهی این افراد به لحاظ پتانسیلی‌هایی که دارند و گاهی نیز به دلیل فنون و مهارت‌هایی که بلدند و قدرت ریسک پذیری که دارند، می‌توانند جامعه را رشد داده و باعث توسعه آن شوند. این افراد از مهمترین سرمایه‌های اجتماعی کشور هستند، اما کشور را ترک می‌کنند. در کنار آن ها، عده‌ای هم هستند که به جامعه دلبستگی ندارند و میل به مهاجرت دارند، اما فاقد حداقل پتانسیل‌های لازم برای مهاجرت هستند. چنین جامعه‌ای از یک سو نیرو‌های قدرتمند و ارزشمند خود را از دست می‌دهد و از سوی دیگر، افرادی دلزده و مایوس را در خود نگه می‌دارد. از این وضعیت بدتر نداریم. کشور ما تمامی سرمایه‌های خود را مستهلک کرده است. بی تعارف بگویم آن‌هایی که دلشان با ایران نیست و مایلند بروند، اما به دلایلی مختلف نمی‌توانند، در نهایت بودنشان بیشتر ضرر است تا منفعت چرا که سرمایه انسانی فعال برای رشد و توسعه کشور محسوب نمی‌شوند.»

معید فرد تاکید کرد: «طبیعیست که با توجه به وضعیت فعلی و این حجم از دست دادن سرمایه‌های انسانی، در آینده با شرایطی بسیار سخت‌تر از چیزی که اکنون داریم، رو به رو می‌شویم چرا که نیرو‌های دارای پتانسیل، یا مهاجرت کرده‌اند یا انگیزه لازم را برای رشد و توسعه ندارند؛ بنابراین حقیقت این است که هر چه به پیش می‌رویم، مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ما افزایش پیدا خواهد کرد. افرادی که به شدت میل رفتن دارند و به دلیل شرایط جبری نرفته اند، به شدت قدرت تخریب دارند. این افراد، اگر وضعیتی علیه وضع موجود را ببینند، اعتراض خواهند کرد و ممکن است حتی به لحاظ سیاسی بحران آفرین باشند.»