ورود دلارهای آمریکایی به ایران رسماً کنسل شد

گفت‌وگوهای اخیر ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان، بار دیگر بحث سرمایه‌گذاری خارجی را به کانون توجه رسانه‌ها و محافل اقتصادی بازگردانده است. مذاکراتی که همچون گذشته با وعده‌های کلان و ارقام چشمگیر همراه بوده و امیدهایی تازه برای گشایش در اقتصاد ایران ایجاد کرده است.

ورود دلارهای آمریکایی به ایران رسماً کنسل شد

در این میان، برخی مدیران با ارائه چشم‌اندازهای خوش‌بینانه بر طبل امید کوبیده‌اند، در حالی‌که جناح‌های سیاسی رقیب، این وعده‌ها را با دیده تردید و نقد دنبال می‌کنند.

برای بررسی ظرفیت و پتانسیل سرمایه‌گذاری در ایران باید به تجربه میدانی دو دهه گذشته رجوع کنیم. 

نگاه گذرا به گذشته، نشان می‌دهد که تجربه ایران نه‌ تنها در سرمایه‌گذاری خارجی در آسیای مرکزی و حوزه نفوذ سیاسی خود ناموفق بوده است، بلکه در جذب سرمایه‌گذاری خارجی با چالش‌های عمیقی مواجه است که فراتر از موانع سیاسی و تحریمی قرار دارند. 

هم‌اکنون پس از یک دهه که ناترازی‌های بنیادی در زیرساخت‌های توسعه‌ای ایران ظهور عینی یافته، چه شانسی برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد؟

تجربه‌های ناکام در هضم و جذب سرمایه‌

پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵، انتظارات برای ورود سرمایه‌گذاری خارجی به ایران به اوج خود رسید. ادعاهایی مطرح شد که آمریکا قرار است در مدت ۲۰ سال، هزار میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند، یعنی سالانه ۵۰ میلیارد دلار. این ادعا، که ابتدا از سوی یکی از دیپلمات‌های ایرانی مطرح شد، به‌سرعت در رسانه‌ها و افکار عمومی بازتاب یافت. 

مشابه این موضوع، در سال ۱۳۹۸ اعلام شد که براساس برنامه ۲۵ساله همکاری ایران و چین، قرار است چینی‌ها ۴۰۰ میلیارد دلار در بخش‌های نفت، گاز، پتروشیمی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل ایران سرمایه‌گذاری کنند. همچنین، تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری با شرکت گازپروم روسیه در سال ۱۴۰۱ و پیشنهادهای متعدد دیگر به چین برای سرمایه‌گذاری‌های کلان و ناکام، همگی نمونه‌هایی از این وعده‌های بزرگ بودند. نه‌تنها هیچ‌کدام از این سرمایه‌گذاری‌های کلان به مرحله هضم هم نرسید و جذب آن محقق نشد، بلکه در برخی سال‌ها، میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران حتی از کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌ای مانند افغانستان نیز پایین‌تر بود. 

گزارش‌ها نشان می‌دهند که سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در بهترین حالت به چند میلیارد دلار محدود شده و عمدتا از سوی سرمایه‌گذاران کوچک‌تر، مانند اتباع افغانستانی، انجام شده است.

این ناکامی‌ها پرسش‌هایی اساسی را درباره دلایل موفقیت‌نداشتن ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی مطرح می‌کند. رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگویی به دو دسته اصلی از موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی اشاره می‌کند: ۱-زیرساخت‌های سخت‌افزاری (فیزیکی) و ۲- زیرساخت‌های نرم‌افزاری (نهادی). زیرساخت‌های سخت‌افزاری شامل مواردی مانند سیستم حمل‌ونقل کارآمد، دسترسی به برق و آب، و شبکه‌های جاده‌ای و ریلی مناسب است. بدون این زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری حتی در صورت ورود، نمی‌تواند به تولید و صادرات پایدار منجر شود.

برای مثال، اگر منطقه‌ای فاقد برق باشد، سرمایه‌گذار نمی‌تواند توجیه اقتصادی برای ساخت نیروگاه و سپس تولید محصول پیدا کند. اما مهم‌تر از آن، زیرساخت‌های نرم‌افزاری، که شامل قوانین شفاف، کاهش ریسک‌های سیاسی، امنیت سرمایه‌گذاری و اعتمادسازی است، که نقش به‌ مراتب مهم‌تری ایفا می‌کنند. ایران درحال‌حاضر با مشکلات متعددی در این زمینه مواجه است، ازجمله تحریم‌ها، نبود امکان نقل‌وانتقال مالی بین‌المللی به دلیل نپذیرفتن استانداردهای اف‌ای‌تی‌اف و ریسک‌های سیاسی بالا. این عوامل باعث شده‌اند که حتی در صورت رفع موانع تحریمی، سرمایه‌گذاران خارجی تمایل چندانی به ورود به بازار ایران نداشته باشند. 

بیان میزان نیاز ایران به سرمایه‌گذاری با ارقامی مانند هزار میلیارد دلار، بدون در نظر گرفتن توان جذب سرمایه آن‌هم در شرایطی که ایران از ضعف زیرساخت‌های لازم رنج می‌برد، تنها یک سراب و رؤیای غیرواقع‌بینانه است. حتی کشورهای پیشرفته با زیرساخت‌های قوی نیز به چنین ارقامی دست نیافته‌اند. برای مثال، مطالعه مؤسسه مک‌کینزی پس از برجام نشان داد که ایران پتانسیل فرصت‌های یک تریلیون دلاری دارد، اما این پتانسیل تنها در صورت آماده‌سازی زیرساخت‌ها و رفع موانع نهادی می‌تواند بالفعل شود.

گفت‌وگوهای عمان و مذاکرات مشابه، اگرچه می‌توانند موانع سیاسی و تحریمی را کاهش دهند، قطعا نمی‌تواند به‌تنهایی مشکل جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را حل کنند. تجربه دو دهه گذشته نشان می‌دهد که وعده‌های بزرگ، مانند سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری آمریکا یا ۴۰۰ میلیارد دلاری چین، بدون پشتوانه زیرساختی و نهادی، تنها به سراب تبدیل می‌شوند. مشکلات اصلی ایران در جذب سرمایه‌گذاری، ریشه در مسائل نهادی و ساختاری، ازجمله نبود زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، فرار سرمایه‌های داخلی و نبود اعتماد سرمایه‌گذاران دارد.

شایان ذکر است که چندی پیش سخنگوی دولت در حاشیه نمایشگاه ایران اکسپو، با تشریح مواضع ایران در قبال سرمایه‌گذاری خارجی و به‌ویژه حضور شرکت‌های آمریکایی، از راهبرد توسعه متوازن روابط با جهان سخن گفت و تأکید کرد: ایران آماده همکاری اقتصادی با همه کشورهاست؛ اما در چارچوب منافع ملی و واقعیت‌های دیپلماتیک خود!

سخنگوی دولت در پاسخ به پرسشی درباره امکان سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در ایران، تصریح کرد: «سیاست ما همکاری با همه کشورهای جهان به جز رژیم صهیونیستی است. هیچ منع قانونی برای سرمایه‌گذاری سایر کشورها، از جمله آمریکا، وجود ندارد، اما زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در کشور فراهم نیست.» وی دلیل اصلی این موضوع را مشکلات موجود در روابط سیاسی دو کشور عنوان کرد و افزود: «ورود آمریکایی‌ها به بازار ایران مستلزم انجام اقدامات اولیه و ایجاد بسترهای مناسب سیاسی و اقتصادی است.»

سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در آمریکا

سخنگوی دولت همچنین به موضوع سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در آمریکا اشاره کرد و اظهار داشت: «بخش خصوصی ایران خود تصمیم‌گیرنده است و می‌تواند در این زمینه اقدام کند، اما خط قرمزهای ما در این موضوع مشخص است.» وی تأکید کرد که هرگونه سرمایه‌گذاری، چه از سوی ایران در آمریکا و چه بالعکس، نیازمند توسعه زیرساخت‌ها، به‌ویژه گسترش روابط سیاسی، است.

تیترکوتاه مدیا

استقبال بی نظیر شرکت های داخلی و خارجی از ایران آگروفود ۲۰۲۵

دیگران می‌خوانند
اینستاگرام تیتر کوتاه

نظر شما

  • سعید

    اونقدر تو مملکت خائن و کاسب تحریم هست که همش چوب لای چرخ سیاست و ارتباط با کل دنیا میذارن که کاسبیشون اجرا نشه

  • ناشناس

    وقتی کشوری که بخش اعظمی از قدرت اقتصاد،سیاسی،نظامی در جهان داره تعامل کنیم قطعا سرمایه گذاری خارجی به جهت جذابیتهای خاص ایران فراوان خواهد بود

  • ناشناس

    واقعا جای تاسف است که اقتصاد کشور به جایی برسد که اتباع افغانی درکشورمان سرمایه گذاری کنند،باید گریست.

  • آوا

    ازاولش هم قرار نبود کاری بکنن الان خود آمریکا وضعیت اقتصادی خوبی نداره میخواد درایران سرمایه گذاری کنه؟فقط سیاه کاری بوده .والسلام.

  • ناشناس

    چرا مخفیانه پیش میره؟چرا ایران میخاد مخفی باشه؟ایران چه چیزی رو میخاد مخفی کنه؟مشکوکه!هدف ایران چیه؟

  • ناشناس

    به نظرتون چرا زیر ساخت نداریم کشور فقیری هم نبودیم

  • حسین

    سالها دل طلب جام جم از ما میکرد آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد. مقام معظم رهبری در بیانات نوروزی فرمودند سرمایه گذاری داخلی برای شکوفایی اقتصاد. پس چیزی که خودمون داریم و از بیگانه تمنا نکنیم.

    • بهاگیر

      سلام سرمایه گذارداخلی باید هم در تولید وهم در فروش و صادرات دستش باز باشد متاسفانه در ایران همه باند بازی است.اگر درحوزه واردات دست تجار را باز میگذاشتند،سرمایه به سمت داخل آن هم دلال بازی ومخصوصا مسکن وتورم و بیچارگی مردم نمیرفت

  • ناشناس

    واقعا متاسفم که ایران رو تبدیل کردن ب افغانستان
    این همه افغانی تو ایران چکار میکنن هر چه میتونن بچه میارن و همه چیز رو میخورن .

  • م

    سلام هر کشوری دنبال منافع خودش است چون ایران درحال رشد در تمامی زمینه‌ها می‌باشد جهان تحمل آنرا ندارد چراکه پاکستان اسرائیل هند ودیگر کشور دارای اتم هستند اما حاضر بداشتن هسته ای ایران نیستند النهایه باید همه باهم باشیم اتحاد حفظ کنیم بتازیم بسوی پیشرفت

  • مجید

    تا وقتی از بالا به کشورهای دیگه نگاه کنیم وضعیت همینه افغانی هم دمش گرم که آمده سرمایه گذاری کرده چی داریم فقط ادعا ،،زیر ساختها رو با دزدی وتنگ نظری نابود کردیم فقط ادعا ،ادعا

  • ایرانی

    کشور ما دست روس وچین اداره می‌شود ما براساس‌ منافع آنها تصمیم گیری می‌کنیم که مثل ده سال قبل نداشتند برجام شکل بگیره وحکومت کلا فکر منافع خود ومانند راس حکومت هست وبرا کشور ومردم ایران هیچ دلسوزی وعرقی ندارد

  • ناشناس

    ببین مملکت به چه روزی افتاده که افغانیها سرمایه‌گذاری کنن هیچوقت فراموش نمیکنم که در طول جنگ ایران و عراق کشور ترکیه مثل تلکه بگیر هم از ایران خورد هم از عراق آشغاهاشو درطول زمانی بلند به ایران فروخته الان هم میفروشه جوانها به اسم کاسبی برای عیاشی مبالغ گزافی رو وارد ترکیه کردن وهنوز ادامه داره فکر میکنم بزودی در عیاشخانه ها در افغانستان هم به روی ایرانیها باز شه

  • ناشناس

    آمریکا دنبال تغییر مرزها و حاکمیت در ایران هست ، مگه نادان باشیم که یه همچین فرش قرمزی رو اونم برای ترامپِ بدون ثبات شخصیتی پهن کنیم...
    فقط قراره طرفین موضوعی رو مدیریت کنند ، همین....

  • ایرانی

    فقط بچسبید به اقتصاد خودمون

  • حسین

    به درک
    نه دلارشو میخواهیم نه دیدار اون شیطانو

اخبار
پیشنهاد سردبیر