در گفت و گو با کارشناس بورس و بازار سرمایه مطرح شد:
بازار خودرو در انتظار شفافیت با طرح جدید بورس کالا
اختلاف همیشگی میان قیمت کارخانه و بازار خودرو حالا قرار است با طرح «گواهی سپرده کالای خودرو» در بورس ساماندهی شود؛ طرحی که به گفته مصطفی صفاری، هم به تأمین مالی خودروساز کمک میکند و هم میتواند رانت و دلالی موجود را از بین ببرد.
از سال ها پیش، بازار خودرو در ایران مترادف با رانت، دلالی و اختلاف قیمت های نجومی بوده است. اما آیا بورس کالا می تواند این معضل را حل کند؟ مصطفی صفاری، کارشناس بازار بورس و سرمایه در گفت و گو با خبرنگار تیتر کوتاه توضیح می دهد که طرح «گواهی سپرده کالای خودرو» چطور می تواند خرید خودرو را شفاف و عادلانه کند و در عین حال منابع مالی جدیدی برای خودروسازان فراهم آورد.
مشروح این گفت و گو را در ادامه مطالعه خواهید کرد:
سودهای کلان دلالان از اختلاف قیمت کارخانه و بازار
صفاری با اشاره به اثرات منفی اختلاف قیمتها بر بازار خودرو گفت: «مشکل اصلی همیشه اختلاف میان قیمت کارخانه و قیمت بازار بوده که زمینه رانت و دلالی را فراهم می کرد. این اختلاف موجب شد دلال ها سودهای هنگفتی ببرند. به همین دلیل شورای رقابت و مجلس به دنبال این بودند که خودرو در بورس کالا عرضه شود تا هر مصرف کننده بتواند به شکل رقابتی و شفاف خرید کند. در این حالت، تفاوت قیمتی که در روز عرضه کشف می شد با قیمت منصفانه ای که شورای رقابت اعلام می کرد، همان مابه التفاوتی بود که قبلاً به جیب دلالان می رفت. قرار بود این مبلغ صرف حمل ونقل عمومی و محیط زیست شود؛ چراکه خودرو خود عامل آلودگی هواست. بخشی از این درآمد هم بر اساس پلاک خودرو به شهرداری های محل، تخصیص پیدا می کرد و بخش دیگری به خودروساز برمی گشت تا بدهی های بانکی خود را کاهش دهد.»
استقبال مجلس و مخالفت وزارت صمت
وی افزود: «در واقع یک طرح جامع طراحی شده بود که در آن سیاست گذاران می توانستند این مابه التفاوت را میان بخش های مختلف تقسیم کنند. مجلس هم از آن استقبال کرد، اما وزارت صمت با شروطی مانع اجرای کاملش شد. اگر این طرح به طور کامل عملی می شد، با الزام عرضه همه خودروها در بورس کالا، فاصله قیمت بازار و قیمت رقابتی به تدریج از بین می رفت. دلیل اصلی وجود قیمت رقابتی برای خودرو هم انحصار در تولید است. بیش از ۹۵ درصد تولید خودرو در کشور در اختیار یک یا دو خودروساز است و همین انحصار باعث می شود تولیدکننده با محدود کردن عرضه، قیمت را افزایش دهد و سود ببرد. نتیجه این روند، انتقال مابه التفاوت قیمت ها به جیب دلالان بود.»
مابهالتفاوت قیمت میتواند صرف حل مشکلات شهری شود
صفاری درباره ایده اصلی گفت: «هدف این بود که قیمت خودرو در بورس کشف شود و تفاوت قیمت رقابتی و مصرف کننده مشخص گردد. سپس دولت تصمیم بگیرد که این تفاوت چطور تقسیم شود؛ بخشی برای خودروساز، بخشی برای محیط زیست و بخشی برای نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی. مثلاً می شد از این محل برای برقی سازی موتورسیکلت های تهران استفاده کرد. این یعنی بدون نیاز به اختصاص بودجه مستقیم دولتی، امکان حل بخشی از مشکلات زیست محیطی و شهری فراهم می شد.»
تفاوت طرح جدید با پیشفروش سنتی
در خصوص طرح جدید گواهی سپرده کالای خودرو، صفاری توضیح داد: «این طرح مشابه پیش فروش است، با این تفاوت که خریدار می تواند به صورت مرحله ای واریزی داشته باشد و پس از تکمیل مبلغ، خودرو را تحویل بگیرد. در اصل، این روش نوعی تأمین مالی برای خودروساز محسوب می شود. هر فردی که گواهی سپرده داشته باشد، می تواند به اندازه سهم خود خودرو خریداری کند. البته اصل ماجرا این است که ابتدا خودرو باید در بورس عرضه شود و سپس گواهی سپرده بر روی آن تعریف گردد.»
خودروسازان حق خروج ناگهانی از بورس را ندارند
وی در ادامه به سازوکار صیانت از حقوق خریداران اشاره کرد: «برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، قرار شد از هر خودروساز فقط دو یا سه مدل پرتیراژ وارد بورس شود. همچنین گواهی سپرده فقط بر اساس همان تیراژ مشخص صادر می شود و خودروساز امکان خروج ناگهانی از عرضه را ندارد. سقف گواهی ها نمی تواند بیش از تولید تأییدشده باشد و در صورت عدم ایفای تعهد، سازوکارهای تسویه و جریمه در نظر گرفته شده تا حقوق خریداران حفظ شود.»
موفقیت طرح در گرو ایستادگی دولت مقابل مافیای خودروست
صفاری در جمع بندی گفت: «اجرای این طرح از نظر فنی امکان پذیر بوده و چندان پیچیده نیست. اما میزان موفقیت آن بستگی به استقبال مردم و مهم تر از آن، ایستادگی دولت در برابر مافیای خودرو دارد. متأسفانه این صنعت سال ها پر از رانت و منافع پنهان بوده و بارها هم تلاش برای شفافیت نیمه کاره مانده است. امیدوارم این بار دولت محکم بایستد و اجازه ندهد منافع عمومی قربانی منافع خاص شود.»
نظر شما