تهران در آستانه بحران واقعی / آب چاه ‌ها هم از شهریور کم خواهد شد

در روزهایی که گرمای طاقت فرسای تابستان هم زمان با کاهش شدید ذخایر آبی تهران، مردم را به خرید و ذخیره آب از طریق تانکرها و مخازن خانگی سوق داده است، کارشناسان نسبت به ابعاد نگران کننده بحران آب در کشور هشدار می دهند. محمدابراهیم رئیسی، کارشناس حوزه آب، در گفت و گو با تیتر کوتاه، تصویر دقیقی از شرایط بحرانی منابع آبی تهران ترسیم کرده و ریشه های اصلی این وضعیت را تحلیل کرده است.

وضعیت بحرانی سدهای تهران

رئیسی در این رابطه گفت: بر اساس تمام شاخص هایی که میزان و سرانه آب تجدیدپذیر را اندازه گیری می کند، ما در حوزه تامین آب کشور از سال ها پیش به مرحله بحران رسیده ایم. اگر بخواهیم مشخصا درباره تهران صحبت کنیم، باید بگوییم که مجموعه ۵ سد اصلی که آب این استان را تامین می کند، یعنی سدهای طالقان، لتیان، لار، کرج و ماملو، در بدترین شرایط خود قرار دارند. حتی نسبت به وضعیت خشکسالی سال گذشته نیز وضعیت بدتری دارند.

وی تاکید کرد: بر اساس آمارهای روز ۲۹ تیر ماه، همه این سدها نصف آب سال گذشته را دارند.

بحران منابع زیرزمینی و هشدار درباره آینده نزدیک

این کارشناس ادامه داد: تهران همواره آب مورد نیاز خود را از دو منبع آب سطحی و آب زیرزمینی تهیه می کرده و طبیعتا ما الان به سمت آب های زیرزمینی حرکت کرده ایم. اما مسئله اینجاست که آب های زیرزمینی تهران نیز وضعیت خوبی ندارد. احتمالا آبدهی چاه هایی هم که وجود دارد از شهریور ماه کم خواهد شد و بحران ما در تامین آب تهران بسیار جدی تر خواهد شد.

افزایش مصرف و نصب مخازن؛ راه حل یا تشدید بحران؟

رئیسی با اشاره به گرمای شدید هوا و مصرف بالای کولرهای آبی، به پدیده جدید نصب مخازن و تانکرهای آب در بسیاری از ساختمان ها اشاره کرد و گفت: برای بسیاری از مردم این سوال پیش آمده است که آیا نصب این مخازن راهکار خوبی برای مدیریت مصرف در این برهه حساس است یا نه؟

این پژوهشگر اقتصاد آب در این خصوص توضیح داد: علت وجود پمپ ها و مخازن آب، کاهش فشار آب است. این کاهش فشار به عنوان یک راهکار مدیریت مصرف به کار گرفته می شود. در حالی که می تواند مقداری از هدررفت در شبکه نامطلوب و فرسوده آب تهران کم کند، اما موجب می شود که شهروندان به استفاده از پمپ آب و مخزن روی بیاورند. این کار به این معنی است که وجود هر مخزن یعنی هر شهروند یک منبع چند هزار لیتری آب را به عنوان ذخیره نگه داشته است. این آب ذخیره شده در نهایت مصرف شده و چیزی از بار بی آبی کشور کم نمی کند.

عدم تطابق اکولوژیک تهران با رشد جمعیت

این کارشناس با انتقاد از توسعه بی رویه شهر تهران تاکید کرد: همه این چالش ها و تنش آبی ایجاد شده به این موضوع بر می گردد که ظرفیت اکوسیستم و اکولوژی تهران به هیچ عنوان پذیرای این میزان جمعیت و مصرف آب نیست.

کشاورزی سنتی، صنایع و ضعف حکمرانی آب

رئیسی در ادامه به نقش صنایع و بخش کشاورزی در مصرف آب کشور پرداخت و گفت: صنایع حدود ۳ الی ۴ درصد آب مصرفی کشور را استفاده می کنند، اما در بخش کشاورزی عدد واحدی وجود ندارد. ما در این رابطه به هماهنگی کامل وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی نیاز داریم، اما متاسفانه این هماهنگی وجود ندارد.

وی با اشاره به فرسودگی ساختار کشاورزی ایران گفت: بخش کشاورزی در جبهه اول تطبیق با شرایط تغییر اقلیم قرار دارد. اما به علت تحریم و عوامل دیگر، سال هاست امکان استفاده از تجهیزات پیشرفته برای کشاورزی را نداشته ایم. از این رو بهره وری آب در این بخش بسیار ضعیف است.

پژوهشگر اقتصاد آب در پایان تاکید کرد: اعمال سیاست های مدیریت مصرف در کشاورزی مفید است، اما پیش از آن باید به سیاست و حکمرانی آب در کشور پرداخت. به عقیده من در سال های گذشته وزارت نیرو همواره سیاست تامین کمبود آب را دنبال کرده و هیچ وقت نقش سیاست گذار اصلی آب کشور را ایفا نکرده است. این یعنی برنامه ریزی مصرف بدون توجه به منابع؛ بنابراین باید انتظار چنین روزهای بی آبی را می داشتیم.