آیا داشتن دستگاه استخراج بیت کوین جرم انگاری شد / مشکلات ارزهای دیجیتال از نگاه دولت

خرید و فروش رمزارزها، به عنوان یک شکل جدید از سرمایه‌گذاری و مبادله مالی، جلب توجه فراوانی را به خود جلب کرده است. این فرآیند اغلب از طریق پلتفرم‌های آنلاین خاصی انجام می‌شود که به افراد امکان می‌دهد رمزارزهای مختلف را خرید و فروش کنند. ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم، و رمزارزهای دیگر به عنوان ابزارهای جدید و نوین در دنیای اقتصادی مطرح شده‌اند.

این فعالیت‌ها به دلیل مزایایی مانند سرعت بالا، هزینه کمتر، و امکان معاملات بین‌المللی 24 ساعته، جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد. با این حال، به دلیل نوسانات شدید در بازار رمزارزها، خرید و فروش این ارزها نیاز به تحلیل دقیق و آگاهی از مخاطرات دارد تا به بهترین نتایج ممکن دست یافت.

ارز دیجیتال یا رمز ارز که در بین مردم به کریپتو نیز شناخته می‌شود، به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد، بیش از یک دهه است، مورد توجه مردم به عنوان موقعیتی برای سرمایه‌گذاری و ابزاری برای پرداخت قرار گرفته است. در حال حاضر، خرید و فروش رمزارز در ایران جرم‌انگاری نشده است.

 خرید و فروش ارزهای دیجیتال به جهت راحتی آن به نسبت سایر بازارهای مالی، به یک فعالیت عمومی در سطح جهان تبدیل شده است.

اگرچه دولت ایران رسما خرید و فروش ارزهای رمزنگاری شده را جرم نمی‌داند، اما جواز قانونی معامله آن نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

بررسی قوانین ایران در مورد ارز دیجیتال و رمزارز، از این نظر اهمیت دارد که با توجه به شرایط بازارهای داخلی، مردم، مخصوصا جوان‌ها به سرمایه‌گذاری در این حوزه علاقه‌مند هستند.

رمزارز چیست؟

رمزارز یا ارز رمزنگاری شده یا ارز دیجیتال، که با نام‌های کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) یا کریپتو (Crypto) در زبان انگلیسی شناخته می‌شود، نوعی از دارایی یا پول دیجیتال است که با استفاده از فناوری رمزنگاری، طراحی و ایجاد می‌شود.

ارزهای دیجیتال الگوی جدیدی برای پول هستند. یک نوع پول مجازی که امنیت آن از طریق رمزنگاری تأمین می‌شود. ارز دیجیتال، سیستم‌های پولی را غیرمتمرکز کرده و توسط هیچ نهاد و سازمانی کنترل نمی‌شود و امکان مبادله پول را به طور مستقیم و بدون نیاز به موسسات واسطه‌ای مانند بانک برای طرفین معامله فراهم می‌کند.

هدف از ایجاد ارز دیجیتال، کاهش تقلب، ممانعت از جعل و هرگونه کلاه‌برداری، آسان‌تر کردن و افزایش سرعت مبادلات و حذف واسطه‌هاست.

برخی از محبوب‌ترین و معروف‌ترین انواع رمزارزها در بین مردم: بیت‌کوین (Bitcoin / BTC)، اتریوم (Ethereum / ETH)، لایت‌کوین (Litecoin / LTC) تتر (Tether / USDT)، بایننس‌کوین (Binance Coin / BNB)، ریپل (Ripple / XRP)، دوج‌کوین (Dogecoin / DOGE)، کاردانو (Cardano / ADA) و ترون (Tron / TRX) هستند.

تفاوت رمزارز با ارز دیجیتال چیست؟

معمولا افراد به اشتباه تصور می‌کنند رمزارز و ارز دیجیتال هردو به یک معنی هستند و آن‌ها را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، در حالی‌که مفهوم این دو کلمه کمی با هم متفاوت است.

ارز دیجیتال (Digital Currency) به ارزهایی گفته می‌شود که ماهیت دیجیتال داشته باشند. اما کریپتوکارنسی یا رمزارز، ارزی است که بر بستر بلاک‌چین یا یک محیط رمزنگاری شده، ایجاد شده است.

تفاوت اصلی این دو نوع ارز در فناوری پشتیبانی‌کننده و رمزگذاری آن‌هاست. رمزارزها معمولا از بلاک‌چین و الگوریتم‌های رمزنگاری برای امنیت تراکنش‌های خود استفاده می‌کنند و بر اساس فرآیندی تحت عنوان ماینینگ (Mining) (فرآیندی که طی آن داده‌های کامپیوتری شروع به تولید ارزهای مختلف می‌کنند) تولید می‌شوند، اما ارزهای دیجیتال ممکن است از فناوری‌های دیگری استفاده کنند و بدون بلاک‌چین عمل کنند.

بنابراین هر رمزارزی، یک ارز دیجیتال هم محسوب می‌شود، اما هر ارز دیجیتالی لزوما یک رمزارز نیست. بیت‌کوین یکی از معروف‌ترین رمزارزها در سطح جهان است.

بلاک‌چین چیست؟

فناوری بلاک‌چین (blockchain) کاربردهای زیادی دارد و یکی از کاربردهای آن در حوزه ارز دیجیتال است. به دیتابیس یا پایگاه داده‌ای که به جای یک سرور، میان شبکه‌ای از کامپیوترها توزیع شده بلاک‌چین می‌گویند.

بلاک‌چین پایگاه داده غیرمتمرکزی است که شامل زنجیره‌ای از بلاک‌هاست. بلاک در بلاک‌چین ارزهای دیجیتال، شامل اطلاعات تراکنش‌هایی است که با استفاده از یک امضای رمزنگاری تغییرناپذیر به نام هش (Hash) در آن ثبت می‌شود. هش در بلاک‌چین برای نشان دادن حالت فعلی (تمام تراکنش‌ها از ابتدا تاکنون)، کاربرد دارد.

بلاک‌چین امکان ایجاد یک شبکه امن و شفاف را فراهم می‌کند که مدیریت آن، بر عهده نودهاست و در دست یک شخص، دولت یا نهاد واحد نیست.

بیت‌کوین چیست؟

بیت‌کوین، به عنوان اولین و معروف‌ترین رمزارز در جهان شناخته می‌شود که از سال ۲۰۰۹ شروع به کار کرده است. بیت‌کوین، توسط فرد یا گروهی ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) معرفی شد و یک انقلاب اقتصادی ایجاد کرد و همچنان، بیشترین اهمیت و اثرگذاری را بر این بازار دارد.

این ارز دیجیتال بر اساس فناوری بلاک‌چین کار می‌کند. بلاک‌چین به بیت‌کوین امکان انجام معاملات امن و شفاف بدون نیاز به واسطه‌ها را می‌دهد.

تمامی تراکنش‌های بیت‌کوین در یک دفتر کل دیجیتال (بلاک‌چین) ثبت می‌شود و افراد به راحتی می‌توانند آن را در صرافی‌های مختلف معامله کنند. اگرچه از سال ۲۰۱۱ به بعد، ارزهای دیجیتال دیگری تحت عنوان «آلت‌کوین‌ها» به بازار رمزارزها وارد شدند، اما بیت‌کوین همچنان در صدر بازار رمزارزهای جهان قرار دارد.

با گذشت بیش از یک دهه از ایجاد رمزارزها، همچنان رمزارزهایی مانند: بیت‌کوین، اتریوم، تتر و ... برای انتقال ارز و انجام معاملات استفاده می‌شود. قیمت رمزارزها بر اساس عوامل موثر بر بازارهای مالی و قانون عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

رمزارزها بدون نیاز به واسطه، به صورت آنی و در تمام ساعات شبانه‌روز و با کمترین هزینه، قابل استفاده هستند. از آنجا که محبوبیت این نوع سرمایه‌گذاری بین مردم رو به افزایش است، نگرانی‌هایی در این حوزه برای مردم ایجاد شده است و این سوال‌ها را برای معامله‌کنندگان رمزارزها ایجاد کرده است که آیا معامله رمزارز قانونی است؟ چه قوانینی درباره مبادلات رمزارز وجود دارد؟ یا اینکه در صورت وقوع جرایمی مانند کلاهبرداری در معامله رمزارز، از چه طریقی باید پیگیری کنند؟

مهم‌ترین نگرانی کاربران ارزهای دیجیتال در ایران مربوط به قوانین مبادله ارزهای دیجیتال و موضوعات مرتبط با این حوزه و امنیت دارایی‌شان است. اگرچه معامله و نگهداری ارزهای دیجیتال غیرقانونی نیست؛ اما چالش‌های قانونی فراوانی در بین کاربران و ارائه‌دهندگان سرویس‌های کریپتویی وجود دارد.

آیا خرید و فروش رمزارز در ایران قانونی است؟

باتوجه به اینکه، ارزهای دیجیتال، تحت مالکیت و کنترل هیچ دولت و نهاد خاصی قرار ندارند، توسط هر شخصی از هرجایی، قابلیت مالکیت و معامله دارند که این موضوع در مورد کشور ما نیز صادق است. اما آشنایی با قوانین این حوزه، می‌تواند دیدگاه شفاف‌تری نسبت به معامله این ارزها به افراد بدهد.

به طور کلی در حال حاضر در مورد معامله رمزارزها و خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران، به‌صورت رسمی، قانونی نیست، اما هیچ قانونی که تصریح کند معامله رمزارز در ایران غیرقانونی است یا جرم محسوب می‌شود نیز، وجود ندارد.

برخی برای غیرقانونی دانستن معامله‌های رمزارزی به بند ج ماده ۲ قانون پولی و بانکی مصوب ۱۳۵۱ استناد می‌کنند این ماده مقرر کرده است: تعهد پرداخت هرگونه دین و یا بدهی فقط به پول رایج کشور انجام پذیر است، مگر آن‌که با رعایت مقررات ارزی کشور ترتیب دیگری بین بدهکار و بستانکار داده شده باشد، استناد می‌کنند.

در حالی‌که اگر رمزارز به عنوان یک دارایی دیجیتال (نه پول در معنای اخص خود) در نظر گرفته شود، تعارضی بین قانون مذکور و مبادله رمزارز وجود نخواهد داشت.

از سوی دیگر، بر اساس مصوبه هیأت وزیران در جلسه ۶ مرداد ۱۳۹۸: «استفاده از رمز ارزها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری (ریسک) از سوی متعاملین صورت می‌گیرد.»

همچنین قوانین داخلی موجود در حوزه استخراج رمزارز نیز نشان می‌دهد که جواز و مشروعیت این دارایی موضوعی انکارناپذیر برای مراجع قانون‌گذاری در ایران است. طبق مصوبه مذکور: استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها (ماینینگ) با أخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز است.

هرچند مراجع قانون‌گذاری به جهت ماهیت این دارایی هنوز در شناسایی حقوقی آن موضع روشنی اتخاذ نکرده‌اند؛ اما تردید در این موضوع، موجب می‌شود که در این مورد به اصل اباحه رجوع شود، به این معنی که وقتی قانونی برای غیرمشروع بودن آن وجود ندارد، اصل را بر مشروع و مباح بودن معامله رمزارز است.

مسیر قانون‌گذاری ماینینگ و معامله ارز دیجیتال در ایران

ایران تجارت و مالکیت ارزهای دیجیتال را در سال ۹۶ و ۹۷، به دلیل نگرانی‌های مربوط به پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم ممنوع اعلام کرد و تمام مؤسسات مالی ایرانی مانند: بانک‌ها، صرافی‌های زیر نظر بانک مرکزی و سایر مراکز اصلی مالی از کارکردن با ارزهای دیجیتال یا تبلیغ آن به هر نحوی منع شدند.

بانک مرکزی در سی‌امین جلسه شورای عالی مبارزه با پول‌شویی در تاریخ ۹ آذر ۱۳۹۶ به‌طور رسمی همه مؤسسات مالی را از کار با ارزهای دیجیتال منع کرد.

بانک مرکزی در اردیبهشت ماه سال ۹۷، طی یک اعلامیه رسمی، خرید و فروش بیت‌کوین در ایران را ممنوع اعلام کرد. در این اطلاعیه بیان شد: از آنجا که ماهیت ارزهای مجازی، این ارزها را به ابزاری برای پولشویی، تامین مالی تروریسم و به طور کلی جابجایی پول بین مجرمان تبدیل می‌کند، ممنوعیت به کار گیری این ارزها به بانک‌ها ابلاغ شده است.».

اما در سال ۲۰۱۹ باتوجه به مشکلاتی که به دلیل تحریم‌ها به وجود آمد، دولت شروع به لغو محدودیت‌ها در این زمینه کرد. بعد از آن، قانون ارز دیجیتال در ایران تغییر کرد؛ آیین‌نامه اجرایی استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده، توسط معاون اول رئیس‌جمهور اعلام و مالکیت و استخراج ارز دیجیتال در ایران با اخذ مجوز از وزارت صمت، قانونی شد، اما همچنان استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک سیستم پرداخت ممنوع بود.

طبق مصوبه هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳ مرداد ماه ۱۳۹۸تحت عنوان آیین‌نامه فرایند ماینینگ و استفاده از رمزارز: استفاده از رمزارزها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری (ریسک) از سوی متعاملین انجام می‌شود و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.

مفاد این مصوبه دلالت بر این امر دارد که، استفاده و خرید و فروش رمزارز مجاز است، اما دولت و نظام بانکی ارزش ذاتی رمزارز را تضمین نمی‌کند.

همچنین طبق بند ۲ این مصوبه، استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده رمزارزها (ماینینگ) با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز است.

افراد می‌توانند بر اساس قانون استخراج ارز دیجیتال در ایران، با ثبت شرکت مسئولیت محدود یا سهامی خاص، مجوز ماینینگ را به نام شرکت خود دریافت کنند. بر اساس ماده ۱۵ دستورالعمل صدور و بهره‌برداری رمزارزها، پروانه بهره‌برداری از استخراج ارز دیجیتال برای متقاضی زمانی صادر می‌شود که اقدامات لازم جهت ظرفیت‌سنجی محل و بازدید فنی توسط کارشناسان وزارت صنعت انجام گرفته باشد.

همچنین، بر اساس اطلاعیه بانک مرکزی در سال ۱۳۹۸، تشکیل و فعالیت اشخاص برای ایجاد و اداره شبکه پولی و پرداخت مبتنی بر فناوری زنجیره بلوک، از نظر این بانک، غیرمجاز محسوب شده و بانک مرکزی حق پیگرد قانونی اشخاصی که با نادیده گرفتن مقررات، شبکه‌ای ایجاد و آن را تبلیغ می‌کردند را برای خود محفوظ می‌دانست.

اواخر سال ۲۰۲۰، با افزایش قیمت ارزهای دیجیتال و افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه، بار دیگر قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای شرکت‌های ارزهای دیجیتال وضع شد و قوانینی در مورد محدودیت‌های بیشتر برای ماینرهای ارز دیجیتال به دلیل مصرف زیاد انرژی وضع شد.

اما در حال حاضر ارزهای رمزنگاری شده در صرافی‌هایی که مقررات را رعایت کرده‌اند، قابل خرید و فروش و مبادله است و توسعه کیف پول ارز دیجیتال (Cryptocurrency Wallet) که با نام‌های وَلِت یا والت نیز شناخته می‌شود با در نظرگرفتن مقررات بخش کیف پول رمزارزی، برای اشخاص حقیقی و حقوقی مشکل قانونی ندارد.

همچنین وزیر صمت در شهریور ماه ۱۴۰۱، از تصویب بهره‌برداری و استخراج ارزهای دیجیتال توسط هیئت دولت و مجوز استفاده از ارز دیجیتال برای واردات خبر داد.

به‌طور کلی در مورد جواز معامله و استفاده از رمزارزها در ایران باید گفت، باتوجه به ماده ۲ قانون مجازات اسلامی که: «هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می‌شود.» از آنجا که در مورد ممنوعیت خرید و فروش ارزهای دیجیتال در کشور قانونی تصویب نشده است، معامله یا خرید و فروش رمزارز در ایران، غیرقانونی نیست و جرم محسوب نمی‌شود و هرچند در مورد قانونی بودن آن نیز قوانین محکمی وجود ندارد، اما باتوجه به دستورالعمل‌ها و مصوبات دولتی استخراج و استفاده از آن تحت ضوابط و شرایط اعلامی مجاز است.

ویژگی‌های کاربردی رمزارزها باعث شده است که ایران نیز به سمت تولید ارز دیجیتال تحت عنوان «رمز ریال» برود. سرعت انتقال و کم کردن اسکناس در دست مردم از جمله عواملی است که موجب حرکت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نهادهای مالی به سوی تولید رمز ریال شده است.

قانون صرافی ارز دیجیتال در ایران

صرافی ارز دیجیتال (cryptocurrency exchange) به مکانی گفته می‌شود که مشتریان می‌توانند در آن‌جا ارز دیجیتال خود را در برابر پرداخت ارزهای فیات (پول دولتی و رایج در کشورها) و یا در برابر ارز دیجیتال دیگر، خرید و فروش کنند. این نوع صرافی‌ها به دو صورت فیزیکی یا آنلاین کار می‌کنند.

با افزایش کاربران ارزهای دیجیتال در ایران، صرافی‌های ارز دیجیتال زیادی نیز در ایران شروع به فعالیت کرده‌اند. به همین جهت، بانک مرکزی شرایط و ضوابط پلتفرم‌های خرید و فروش ارز دیجیتال را تنظیم و ارائه کرده است. بر اساس دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها مصوب شورای پول و اعتبار بانک مرکزی در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰، «صرافی» شرکتی است که با مجوز بانک مرکزی تاسیس شده است و موضوع آن انجام عملیات صرافی است.

طبق این مصوبه، تأسیس و ثبت صرافی و اشتغال به عملیات صرافی صرفاً درچارچوب مصوبات شورای پول و اعتبار، مفاد دستورالعمل مذکور، سایر قوانین و مقررات ذیربط و بخشنامه‌های بانک مرکزی و با أخذ مجوز از بانک مرکزی و با تایید مکان صرافی از سوی مراجع ذی‌صلاح مجاز است.

احراز هویت موسسان، شرکا و سهامداران صرافی‌ها و سایر شرایط مربوط به تاسیس صرافی توسط بانک مرکزی انجام می‌شود.

طبق ماده ۲۳ این دستورالعمل: هرگونه عملیات صرافی در بسترهای معاملاتی برخط داخلی و استفاده از رمزارزهای استخراج شده داخلی برای واردات صرفاً بر اساس ضوابط ابلاغی بانک مرکزی قابل انجام خواهد بود. بنابراین، طبق این دستورالعمل استفاده از رمزارز با رعایت ضوابط بانک مرکزی، برای واردات مجاز است.

فعالیت در صرافی‌های ارز دیجیتال نیاز به احراز هویت دارد و این احراز هویت باید توسط صرافی نزد بانک مرکزی به ثبت برسد. همچنین در خرید و فروش ارز دیجیتال، باید سقف اعلامی از سوی بانک مرکزی، رعایت شود.

مسئولیت صحت عملکرد پلتفرم صرافی‌ها و تضمین ملاحظات امنیتی آن بر عهده مالکان صرافی است و در صورت هرگونه نقض امنیتی پلتفرم، صرافی مذکور موظف به پرداخت خسارت به کاربران است.

فهرست رمزارزهای قابل مبادله در صرافی‌ها، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه‌های زمانی مشخص به صرافی‌های رمزارزی ابلاغ می‌شود.

صرافی‌های رمزارزی ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان (KYC) هستند.

همچنین صرافی‌های ارز دیجیتال باید تمام تراکنش‌های انجام شده، را ثبت کنند و در صورت لزوم در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.

آیا داشتن دستگاه استخراج بیت‌کوین و خرید و فروش آن جرم است؟

باتوجه به قوانین مذکور، درصورتی که دارنده دستگاه استخراج بیت‌کوین یا سایر ارزهای دیجیتال، از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز رسمی داشته باشد، اقدام او قانونی خواهد بود، اما اگر دستگاه ماینر بیت‌کوین به صورت غیرقانونی وارد شده باشد و مورد استفاده قرار بگیرد، یک کالای قاچاق محسوب می‌شود و داشتن و استفاده از آن جرم است و پیگرد قانونی دارد.

در مورد معامله بیت‌کوین نیز، هرچند وضعیت معامله ارز دیجیتال در ایران به‌صورت کاملاً رسمی و قاطعانه مشخص نشده است، اما معامله و خرید و فروش آن در ایران، جرم نیست مگر اینکه ابزاری برای جرم دیگر مانند پولشویی باشد، که در این صورت معامله آن غیرقانونی است.

آیا خرید و فروش تتر جرم است؟

تتر (Tether) با عنوان اختصاری USDT به عنوان یک رمزارز پرطرفدار در بازار ارز دیجیتال است که ذخیره و خرید و فروش آن توسط افراد در ایران جز در موارد خاصی مانند استفاده در فعالیت‌های غیرقانونی، جرم نیست و مشمول مجازات نخواهد شد.

به‌طور کلی، خرید و فروش بیت کوین، تتر و دیگر ارزهای دیجیتال در ایران تا زمانی است که ابزاری برای انجام جرم دیگر نباشد و یا قوانین بالادستی را نقض نکند، قانونی است و جرم محسوب نمی‌شود.

مشکلات ارزهای دیجیتال از نگاه دولت

رمزارزها فناوری نوظهوری هستند که با وجود داشتن ویژگی امنیت در تراکنش‌ها و مبادلات الکترونیکی، می‌توانند نگرانی و مشکلاتی هم ایجاد کنند. برخی نگرانی‌هایی که باعث حساسیت در حوزه قوانین مربوط به استفاده از رمزارزها از سوی دولت می‌شود عبارتند از:

• خروج ارز از کشور
• نوسانات شدید قیمت رمزارزها
• رقابت با بازار بورس ایران در جذب سرمایه
• پول‌شویی و انجام کارهای مشکوک و غیرقانونی
• قطع ارائه خدمات صرافی‌های خارجی به ایرانی‌ها
• عدم امکان دخالت یا نظارت دولتی

این نگرانی‌ها در مورد ارزهای دیجیتال از عواملی هستند که موجب سختگیری و حساسیت نهاد قانون‌گذاری در این زمینه شده است.

کاربران باید این موضوع را مدنظر داشته باشند که بانک مرکزی هیچ مسئولیتی در رابطه با تأیید اصالت رمزارزها نمی‌پذیرد. همچنین برای مدیریت و ثبات قیمت آن نیز، دخالتی از سوی بانک مرکزی انجام نمی‌شود.

در واقع شبکه بلاک‌چین بدون آنکه متکی به فرد، گروه یا دولت و کشور خاصی باشد، معامله‌های انجام شده در بستر اینترنت و امنیت آن‌ها را تضمین می‌کند.

باتوجه به اینکه، بازار ارزهای دیجیتال در ایران قدمت زیادی ندارد و اکثر کاربران این حوزه، آماتور هستند به همین جهت بستر مناسبی برای وقوع جرایم و سوء استفاده‌های مالی است. در صورتی که مردم در معامله این رمزارزها با مشکلاتی مانند: هک یا کلاهبرداری در قالب طرح‌های پانزی، صرافی‌ها و کیف پول‌های جعلی و استخراج‌های ابری تقلبی، روبه‌ور شوند، می‌توانند این موضوع را، با طرح شکایت در مراجع قضایی، پیگیری کنند.

در همین راستا مراجع قانونی مانند: نیروی انتظامی و پلیس فتا در مورد جرایم این حوزه به‌عنوان یک فناوری، مسئولیت‌ها و اختیاراتی دارند که بر اساس آن باید برای پیگیری و برخورد با متخلفان و مجرمان این حوزه اقدام کنند.

حکم شرعی خرید و فروش رمزارز چیست؟

به‌طور کلی، نظرات مراجع تقلید در رابطه با حکم شرعی معامله رمزارز را می‌توان به ۳ دسته تقسیم کرد:

برخی از فقها معامله و استفاده از رمزارز را دارای اشکال می‌دانند برخی اشکال شرعی در استفاده از آن نمی‌بینند و برخی نیز در این زمینه نظری ندارند و رعایت قوانین کشور را در این زمینه لازم می‌دانند.

مخالفان به قاعده لاضرر و قاعده نفی سبیل استناد می‌کنند و موافقان به قاعده اباحه استناد می‌کنند به این معنی که معامله رمزارز جایز است تا زمانی که دلیلی بر خلاف شرع بودن آن وجود نداشته باشد.

در مجموع، اکثر مراجع تقلید یا خرید و فروش ارزهای دیجیتال را حرام ندانستند، اما به دلیل وجود برخی ابهامات، معامله ارز دیجیتال را دارای مشکلاتی می‌دانند که بهتر است برای حل آن طبق قوانین عمل کرد.

مقام معظم رهبری، در مورد خرید و فروش ارزهای دیجیتال، عمل به قوانین موجود را توصیه می‌کنند و طبق نظر ایشان، حکم تولید، خرید و فروش ارز دیجیتال، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.

این نظر فقهی دو نتیجه دارد: اول آنکه حکم تحریم درباره آن وجود ندارد و دیگر اینکه ارجاع یک حکم شرعی به «قوانین و مقررات» از سوی، ولی فقیه، تکلیفی مهم را بر عهده قانون‌گذاران می‌گذارد که در این زمینه اقدام به وضع قوانین شفاف کنند تا مردم و نظام پولی و بانکی تکلیف خود را درباره این موضوع بدانند. چرا که عدم قوانین شفاف و تعلل در تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در هر حوزه‌ای از جمله حوزه ارز دیجیتال، همواره می‌تواند مشکلات جدی به‌جود بیاورد.

به‌طور کلی، ورود به حوزه ارزهای دیجیتال و خرید رمزارز از سوی مردم باید با احتیاط و آگاهی کامل انجام شود و توصیه می‌شود مردم از جمله: تِرِیدرها (معامله‌گران) و سرمایه‌گذاران، تمام سرمایه خود را به خرید این ارزها اختصاص ندهند. همچنین برای خرید رمزارز از طریق صرافی‌هایی که از بانک مرکزی مجوز دارند، اقدام کنند و به هشدارهای بانک مرکزی در این زمینه توجه کنند.