اقتصاد وامدار کارآفرینان است

مخالفان اجرا و توسعه دولت الکترونیک را چه کسانی می‌دانید؟
مهم‌ترین مخالفان آن، برخی مدیران دولتی هستند که البته نسبت به هر تحولی در مناسبات اداری جبهه می‌گیرند. مهم‌ترین دلیل آن هم این است که مدیران ما با تغییر مخالف هستند و ترجیح می‌دهند طبق عادت کارها را پیش ببرند. به همین دلیل، دریافت نامه از طریق سایت، باب میل آنها و توجه به روش‌های به‌روز در میان آنها مرسوم نیست. البته گروه دیگری هم ممکن است جزو سوءاستفاده‌کنندگان باشند.

میان سوداگران و کارآفرینان چه تفاوتی وجود دارد؟
به نظر من، مهم‌ترین تمایز میان این دو دسته این است که سوداگران به‌تنها چیزی که می‌اندیشند منافع و سود شخصی خودشان است. سوداگر حاضر است خود را به آب و آتش بزند و حتی از انجام کارهای مذموم نیز خودداری نمی‌کند. به همین دلیل از ابزارهایی مانند رانت، تقلب و حتی قاچاق استفاده می‌کند و در بحران‌های اقتصادی همیشه سود سرشاری به‌دست می‌آورد. هنگامی که تنها پر کردن جیب خود مطرح باشد، آن‌گاه نه‌تنها اقتصاد، بلکه ساختار اجتماعی هم دچار مشکل می‌شود. به نظر من، این نگرش خودخواهانه و منفعت‌طلبانه، مذموم است.

آیا در این شرایط برای بهبود روند اقتصاد می‌توان تنها به افشاگری بسنده کرد؟
معلوم است که نه. باید نهاد‌های نظارتی کشور با قدرت و شدت وارد عمل شوند، ابتدا تمام مسئله را بررسی کنند و حتی اگر جرمی هم رخ نداده، باید از این افراد مالیات بگیرند. اخذ مالیات که نباید به یک مسئله پیچیده و بغرنج تبدیل شود. با اخذ همین مالیات، دولت منابع کافی برای اجرای سیاست‌های رفاهی خواهد داشت و دست‌کم جلوی نقره داغ شدن مردم را می‌گیرد. البته درباره دیگر بازارهایی که با نوسان مواجه شدند هم نقش دلال‌ها را نباید نادیده بگیریم. هم در ماجرای گرانی مرغ و هم در افزایش نرخ میوه، دلال‌ها برنده اصلی بودند. متاسفانه با اینکه ۴ دهه است در کشور علیه دلال‌ها صحبت می‌کنیم اما آنها همچنان می‌توانند در اقتصاد ما به سودهای هنگفت دست پیدا کنند.

این تقریبا مشابه کاری است که تمام صاحبان سرمایه‌های بزرگ در کشور انجام می‌دهند. تفاوت میان سوداگر و سرمایه‌گذار در چیست؟
حتی اگر همه هم این کار را انجام دهند، این اقدام مصداق احتکار و دلالی است اما به نظر من، سرمایه‌گذار چنین رویه‌ای را در پیش نمی‌گیرد. اول از همه اینکه سرمایه‌گذار باید در بخش تولید اقدام به سرمایه‌گذاری و فعالیت کند. حال آنکه می‌توان با نرخ سودی بالاتر دلالی کند. به نظر من، سرمایه‌گذاری در شرایط امروز کشور، اقدامی مقدس است. سرمایه‌گذاران امروز، مانند رزمندگان ابتدای انقلاب هستند که برای اعتلای کشور تلاش می‌کنند و من طرفدار این هستم که به این افراد احترام ویژه گذاشته شود. به‌عبارت ساده‌تر، سرمایه‌داری که می‌تواند سرمایه خود را در بانک سپرده کند و سود آن را بگیرد، یا اقدام به خرید تعدادی ملک کرده و سپس از اجاره آنها ارتزاق کند، به ایجاد فعالیتی مولد دست می‌زند، فردی است که میهن و مردم خود را دوست دارد.

با این حساب، به نظر شما، سرمایه‌دار انگیزه سودجویی ندارد؟
سود، انگیزه هر فعالیت اقتصادی است و در اینکه سرمایه‌گذاران هم به‌دنبال سود هستند، شکی وجود ندارد اما سودی که از فعالیت مولد حاصل می‌شود با سودی که ناشی از سفته‌بازی است، اثرات یکسانی بر اقتصاد نمی‌گذارند. این یک حقیقت پذیرفته شده است که فعالیت‌های تولیدی در ایران توجیه اقتصادی کافی ندارند، پس کسی که وارد عرصه تولید می‌شود یا باید دیوانه باشد یا عاشق. به نظر من، آنها عاشق وطن خود هستند و به جای اینکه بخورند و بخوابند، ترجیح می‌دهند به کارآفرینی و اشتغالزایی بپردازند و کشور خود را پیش ببرند. سودی که یک تولیدکننده به‌دست می‌آورد، مشروع است و محصول تلاش. سودی که از اشتغالزایی ایجاد می‌شود به سود همه شاخص‌های کلان اقتصاد خواهد بود. این درست است که همه افراد جامعه یکسری نیازهای فردی دارند؛ یعنی تمایل دارند بهترین غذاها را میل کنند، بهترین سرپناه را داشته باشند، از خودرو‌ به‌روز استفاده و بهترین لباس را تن کنند. اینها همه نیازهای جسمی است اما یک تولیدکننده علاوه‌بر چنین نیازهایی، نیاز معنوی خود را هم تامین می‌کند؛ یعنی وقتی به بنگاه خود می‌رود و می‌بیند ده‌ها خانواده از دسترنج او و کارگرانش ارتزاق می‌کنند، حتما احساس آرامش و لذت هم به او دست می‌دهد. به باور من، اگر سوداگران لذت سرمایه‌گذاری را درک می‌کردند، ممکن بود این اندازه خودخواه نباشند.

با این همه، چرا نهادهای اجرایی و نظارتی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید، سخت می‌گیرند اما دست سوداگران را باز می‌گذارند؟
اگر باور داشته باشیم که سرمایه‌گذاری اقدامی مقدس و ارزشی است، آن‌گاه انتظار می‌رود نهادهای گوناگون اجرایی و غیر‌اجرایی به جای رقابت با تولیدکنندگان و ایجاد محدودیت برای آنها، خود را وامدار و مدیون سرمایه‌گذاران بدانند. با این حال، متاسفانه به‌دلیل نبود نظارت درست بر فعالیت‌های اقتصادی و تحقق نیافتن دولت الکترونیک، همچنان موانع فراوانی مقابل سرمایه‌گذاران وجود دارد که نمی‌توان از آنها به‌راحتی عبور کرد. متاسفانه سرمایه‌گذار ماه‌ها معطل دریافت یک مجوز می‌شود اما سوداگر بدون هیچ مجوزی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. حال آنکه دلالان طماع می‌توانند با پرداخت رشوه یا داشتن روابطی، موانعی از این دست را به‌راحتی حل کنند. به هر حال، سرمایه‌گذار واقعی در ایران هیچ پناهگاه و تکیه‌گاهی ندارد اما در مقابل دلالان با تکیه به منابع مالی سرشار خود می‌توانند هر کاری انجام دهند و از بحرانی برای خود سود بیشتر حاصل کنند.