قدرت نمایی ژئوپلیتیک ایران / اروپا انگشت به دهان ماند

سپتامبر ۲۰۲۲، پروژه‌های حیاتی انرژی روسیه به دلیل نقص فنی در توربین‌های ساخت آلمان خاموش شد. اتحادیه اروپا با تحریم فروش قطعات، مسکو را تحت‌فشار گذاشت، اما یک سال بعد، ایران با امضای قراردادی غیرمنتظره، ۴۰ توربین گازی به روسیه فروخت و معادلات انرژی اوراسیا را تغییر داد. این توافق نه‌تنها بحران انرژی کرملین را مهار کرد، بلکه تهران را به‌عنوان بازیکنی جدید در رقابت ژئوپلیتیک غرب و روسیه معرفی نمود.

تحریم اروپا و بن‌بست روسیه

وقتی جنگ اوکراین آغاز شد، اروپا فکر می‌کرد با قطع فروش توربین‌های شرکت‌هایی مانند زیمنس، روسیه را در تاریکی فرو می‌برد و مسکو در آستانه تسلیم قرار گرفته بود. ایران کشوری که خود زیر شدیدترین تحریم‌های تاریخ است، حالا ادعا می‌کند با دانش بومی، توربین‌های فشارقوی می‌سازد و آماده پرکردن خلأ اروپاست. «ایران مثل یک مکانیک خودآموخته است که در کویر قطعات یدکی می‌سازد. حالا این قطعات هایتک به داد روسیه رسیده». این جمله الکساندرا پترووا، تحلیلگر انرژی در موسسه انرژی روسیه است.

قرارداد ۴۰ توربین؛ نماد قدرت فنی ایران؟

همه آنچه از قرارداد فروش توربین ایران به روسیه درز کرده جز یک خبر کوتاه نیست و جزئیات این توافق محرمانه است.

برخی از منابع رسانه‌ای گفتند که شرکت‌هایی فناوری در ایران که زیر تحریم‌ها رشد کرده، حاضرند فناوری خود را با روسیه به اشتراک بگذارند.

غرب که روزی ادعا می‌کرد با تحریم به جنگ قدرت‌های نوظهور می‌رود، حالا باید اتحاد رقبای خود به دلیل تحریم را به نظاره بنشیند.

واکنش غرب؛ از تحقیر تا نگرانی

برخی‌منابع نزدیک به وزارت خزانه‌داری آمریکا این توافق را «تلاشی ناامیدانه» خواندند، اما تحلیلگران می‌گویند این همکاری نشان می‌دهد تحریم‌ها دیگر آن سلاح مطلق گذشته نیستند. حتی یک مقام ناشناس در زیمنس به یک رسانه آمریکایی گفته بود که: «تعجب می‌کنیم ایران چطور به استانداردهای فنی لازم رسیده است».

بازی جدید ایران در اوراسیا

این قرارداد فقط درباره توربین نیست. ایران حالا با فروش فناوری به روسیه، در حال تبدیل شدن به شریکی استراتژیک است. وقتی اروپا فکر می‌کرد روسیه را در انزوا قرار داده، ایران با چمدانی پر از توربین و تجربه تحریم وارد شد و نقشه را عوض کرد. این داستان فقط درباره انرژی نیست؛ درباره ظهور قطب‌های جدید قدرت است که زیر پوست تحریم‌ها رشد می‌کنند.

شاید وقت آن رسیده که واشنگتن و بروکسل از پنجره دیگری به شرق نگاه کنند، پنجره‌ای که از آن، ایران نه با برنامه هسته‌ای، بلکه با آچارهای فنی دیده می‌شود.